KeşküL - Ahmet Hakan Çakıcı

1-  DNA/RNA Bazlı Aşılar: (özelde mRNA)
En yeni aşı metodu olarak takdim ediliyor. Bu aşılar laboratuvar ortamında üretilmiş genetik materyal parçacıkları kullanılarak üretilen aşılar. Vücudun savunma mekanizmalarının normalde izin vermediği DNA’ya müdahaleyi aşmak için, yapay üretilmiş ve kodlanmış (modifiye) mesajcı RNA(mRNA) üzerinden sahte mesajlar üreterek hücreyi yeniden programlamayı ve hastalığa karşı antikor ürettirmeyi hedefliyor.

Bu aşıların avantajı diğerlerine oranla çok daha hızlı ve ucuza aşı üretimine izin vermesi imiş. Hayvan deneylerinde yapılan gözlemlere göre dezavantajı ise vücudun müdahaleyi fark edip şiddetli tepki verebiliyor olması ve orta-uzun vadeli sonuçları hakkında hiçbir bilgimizin, öngörümüzün olmamasıymış. 

Pensilvanya ve Duke Üniversiteleri araştırmacıları mRNA aşılarında görülen potansiyel riskleri: Lokal ve sistemik inflamasyon (iltihabi ödem), oto-antikor üretimi (vücudun kendi dokularına karşı antikor üreterek otoimmun hastalıklara neden olma potansiyeli), ödem ve yaygın pıhtılaşma bozukluklarıymış. Bu yan etkiler, hafife alınamayacak yan etkiler olup; daha önce bu yöntemlerle üretilen birçok aşının başarısız olmasının sebebi de bu yan etkilerin aşılamamasıymış. Bu da aşı firmalarının, aşılama başlamadan aşı sonrası için devletlerden muafiyet isteme ısrarlarını açıklıyor sanırım[3].

Ancak çok daha can sıkıcı olan, bu aşılar ile DNA’ya müdahale edilebilme imkânının olmasıymış. Her ne kadar üretici firmalar, “DNA’ya müdahale etmiyoruz” deseler de böyle bir imkân ellerinde var ve bu konuda bizim onların iyi niyetine güvenmekten başka bir seçeneğimiz yok gibi duruyor[4]. Üstelik bu sene Nobel ödülünün, Genetik modifikasyon üzerine çalışan ve genlere müdahaleyi kolaylaştıran “genetik makas” yöntemini geliştiren iki hanıma verildiğini hatırlatalım[5]. Yani bu konuda çalışmalar tüm hızı ile devam etmekte. Ki geçen yıllarda Çinli bir biyofizikçinin DNA’sı ile oynanmış bebekler dünyaya getirmekten ceza evine girdiğini de biliyoruz[6]. 

Şu anda en popüler konumda olan Amerikalı Ve Almanyalı Pfizer/Biontech ve Moderna şirketleri bu yöntemleri kullanıyormuş.

2-  Viral vektörel aşılar:
Bu da yeni nesil aşı yöntemlerindenmiş. Bu yöntemle moleküler biyologlar, hastalıklı bir virüs alıp genetik yapısını çözüp, hastalıklı (Patogenic) etkenlerini temizliyor, hedefteki hastalık virüsünü vücuda tanıtan parçacığı, modifiye edilmiş virüsün genetiğine ekliyor ve böylece virüsü taklit eden antijenik parçacıklar üretiyorlarmış. Bu üretilmiş antigenic parçacığı çoğaltarak vücuda enjekte ediyor ve böylece hastalıklı virüsüne benzeyen ancak gücü çok düşürülmüş parçacıkla, vücut, hastalığa karşı uyarılıp antikor ürettirilerek gelecek hastalığa karşı hazır kılınmaya çalışılıyormuş.

Maliyet ve üretim hızı açısında oldukça avantajlı  olan bu yöntemde üretilmiş antigenik parçacığı büyük ölçekte güvenilir kılmak oldukça güçmüş. Çünkü üretilen antigenik parçacığın bir başka virüs ya da bakteri ile yeni bir virüse dönüşmeyeceğinin garantisi yokmuş. Ve özellikle bağışıklık sistemi zayıf kimselerin bu zayıf virüsleri yenememeleri durumunda hasta için ölümcül bir süreç pekâlâ başlayabiliyormuş.

Bu nedenle aşıların uzun süreli denenmiş olmaları çok önemliymiş. Ve bırakın orta ve uzun süreli denemeyi daha faz-3 denen insan üzerindeki deneme çalışmaları bile yeni başlamış. 

Ancak daha da can sıkıcı olan üretilen yeni modifiye virüs proteininin vücudun kendi proteinlerine benzemesi durumunda vücudun kendi proteinlerini düşmanmış gibi görerek, vücudun kendi kendine savaş açma ihtimalini de taşıyor olmalarıymış. Mesela bu parçacığın kimliğini belirleyen “diken”leri üreme hücrelerinin veya fetüs hücrelerinin proteinlerine benzeyecek olursa kendi hücreleri ile de savaşır hale gelmesi mümkünmüş[7]. (Burada piyasada çok dolanan modifiye edilmiş virüse, üreme hücresinin proteinin monte edilmiş olduğuna dair bir komplo teorisine atıf yaptığımız sanırım anlaşılmıştır.)

İngiltere’nin Astra Zeneca’sı ve Rusya’nın Sputnik V’si bu yöntemi kullanıyormuş.

Gibi soruların üzerinde düşünerek bu konuları konuşmamız gerektiğini düşünüyorum. Değilse konuştuğumuz konu ile verdiğimiz fetva arasında uçurum olabilir.

Noah Harari "20. Yüzyılı ıskalayan Müslümanlar, 21. Yüzyılın sorularını bile anlamıyorlar" demişti. 
Sanırım Harari Haksız değil.